Kilka uwag o dwujęzyczności dziewiętnastowiecznych mieszkańców wsi nadbużańskich w twórczości Leona Kunickiego (na przykładzie powieści Iwanko)

Main Article Content

Feliks Czyżewski
https://orcid.org/0000-0003-0899-1972

Abstrakt

The article presents the phenomenon and mechanisms of the development of bilingualism among the nineteenth-century inhabitants of villages situated on the Bug River. The issue is principally exemplified by the novel Iwanko [Ivanko] by Leon Kunicki (1828-1873), a writer associated with southern Podlasie (the Włodawa area). Referring to different situational contexts of the characters in the novel, the author of the study has shown the mechanisms of switching linguistic codes: Polish and Ukrainian. An illustration of these complex communication processes is the Greek Catholic (Uniate) community of Horodno village. The status and prestige in a bilingual community stem from non-linguistic causes, as shown by the cited examples from the novel. The acquisition of Polish by Podlasian Ruthenians is one of the basic conditions for job promotion and, sometimes, social advancement. According to the author of the study, the novel analysed is a good philological source for investigating language contacts on the Polish-Ukrainian borderland.

Downloads

Download data is not yet available.

Article Details

Jak cytować
Czyżewski, F. (2019) „Kilka uwag o dwujęzyczności dziewiętnastowiecznych mieszkańców wsi nadbużańskich w twórczości Leona Kunickiego (na przykładzie powieści Iwanko)”, ANNALES UNIVERSITATIS PAEDAGOGICAE CRACOVIENSIS. STUDIA LINGUISTICA, (14), s. 35–46. doi: 10.24917/20831765.14.3.
Dział
Artykuły naukowe

Bibliografia

Arkuszyn H., 2006, Słownyk mikrotoponimiw i mikrohidronimiw piwniczno-zachidnoji Ukrajiny ta sumiżnych zemel, t. I A–K, t. II L–Ja, Łuc’k.
Google Scholar

Arkuszyn H., 2007, Hołosy z Pidlaszszia (Teksty), Łuc’k.
Google Scholar

Czopek B., 1988, Nazwy miejscowe dawnej ziemi chełmskiej i bełskiej (w granicach dzisiej- szego państwa polskiego), Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź.
Google Scholar

Czyżewski F., 1994, Fonetyka i fonologia gwar polskich i ukraińskich południowo-wschod- niego Podlasia, Lublin.
Google Scholar

Czyżewski F., 2013, Język Kajetana Kraszewskiego na tle polszczyzny XIX-wiecznej, [w:] Kraszewscy na Podlasiu, red. F. Czyżewski, Z. Fronczek, A. Sitko, Wisznice, s. 9–29.
Google Scholar

Kobylińska J., 1990, Gwara w utworach Władysława Orkana, Kraków. Kobylińska J., 1997, Świat językowy Władysława Orkana. Słowa i stereotypy, Kraków.
Google Scholar

Kość J., 1999, Polszczyzna południowokresowa na polsko-ukraińskim pograniczu języko- wym, Lublin.
Google Scholar

Kraszewski K., 2000, Kronika domowa. Wspomnienia i zapiski dzienne z lat 1830–1881, oprac. i wstęp Z. Sudolski, współprac. I. Najda, Warszawa.
Google Scholar

Krzyżanowski J., Hernas C. (red.), 1984, Literatura polska. Przewodnik encyklopedyczny, t. I A–M, Warszawa [hasło: Leon Kunicki, Kazimierz Władysław Wójcicki].
Google Scholar

Kunicki L., 1860, Iwanko. Powieść, Warszawa.
Google Scholar

Kunicki L., 1872, Wyjątek z kroniczki mojej okolicy. Z notat Pana Marcina, Warszawa.
Google Scholar

Kuraszkiewicz W., 1985, Ruthenica. Studia z historycznej i współczesnej dialektologii wschodniosłowiańskiej, Warszawa.
Google Scholar

Kuraszkiewicz W., 1989, Uwagi o gwarze polskiej na Podlasiu 50 lat temu, „Zeszyty Nadów, [w:] Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Księga jubileuszowa na 1000-lecie Litwy, red. J. Mędelska, Z. Sawaniewska-Mochowa, Bydgoszcz, s. 109–115.
Google Scholar

Łesiów M., 1973, Gwary ukraińskie na terenie Polski Ludowej, „Slavia Orientalis” XXII, s. 67–78.
Google Scholar

Łesiów M., 1997, Ukrajinśki howirky u Polszczi, Warszawa.
Google Scholar

Łesiów M., 2013, Błogosławieni męczennicy podlascy w świetle imiennictwa osobowego, [w:] Niejedno ma imię... Prace onomastyczne i dialektologiczne dedykowane Profesor Ewie WolniczPawłowskiej, red. E. Dzięgiel, T. Korpysz, „Prace Językoznawcze Instytutu Filologii Polskiej UKSW”, t. IV, s. 247–262.
Google Scholar

Pelica G.J., 2009, Ślady zapomnianego piękna. Włodawa i okolice, Włodawa.
Google Scholar

Pelica G.J., 2018, Ile cerkwi zburzono?, [w:] 1938. Jak burzono cerkwie, red. E. Czykwin, A. Radziukiewicz, Białystok, s. 108–111.
Google Scholar

Walczak B., 2010, Języki na pograniczu Wschód–Zachód w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, [w:] Językowe i kulturowe dziedzictwo Wielkiego Księstwa Litewskiego. Księga jubileuszowa na 1000lecie Litwy, red. J. Mędelska, Z. Sawaniewska-Mochowa, Bydgoszcz, s. 109–115.
Google Scholar

Walczak B., 2015, Pogranicze polsko-wschodniosłowiańskie od Średniowiecza do dziś, [w:] Pogranicza słowiańskie w opisach językoznawczych. W 110 rocznicę urodzin Profesora Władysława Kuraszkiewicza (1905–1997), red. F. Czyżewski, M. Olejnik, A. Pihan-Kijasowa, Lublin–Włodawa, s. 149–155.
Google Scholar